Dhagelan Abjad Kahanan Jaman

Yen ing pungkasan tulisan bab sejarahe Jawa ing JB No. 40 lan 41 kepungkur penulis wis ngaturake anane sawetara sastrawan/budayawan Jawa sing ada-ada ngruwat aksara Jawa, othak-athike penulis bab “abjad” aksara Jawa iki babarpisan ORA sumedya ngganti abjad aksara Jawa sing diarani sastra sarimbagan utawa carakan. Sepisan maneh: ORA!

Mung salah siji sarana nyuntak gagasan “abjad” aksara Jawa iku uga bisa awujud sastra sarimbagan nanging dudu carakan. Yen ing carakan larikan kapisan unine HA NA CA RA KA (ana caraka utawa utusan), ing othak-athik iki penulis njenengake “dhagelan” awit ing larikan kapisan unine HA NA DHA GA LA (ana dhagelan utawa badhut). Dhapukan “abjad dhagelan” sawutuhe kaya kang katur ing ngisor iki:

HA NA DHA GA LA

(ANA DHAGELAN)

YA NGA MA CA THA

(YEN NGOMONG CETHA)

RA BA TA KA SA

(REBUTAN KURSI)

NYA WA DA JA PA

(NYAWA DIJUPUK)

“Abjad” kasebut bisa disurasa kanthi ringkes utawa rowa. Ing kene penulis mung ngaturake oncek-oncekan sawatara kanthi ringkes dicundhukake karo winatese papan ing rubrik othak-athik mathuk iki. Yen mathuk lan sarujuk, para maos mesthine isih bisa ngulir lan ngulur maneh. Sumangga kersa. Dene surasa kanthi ringkes kaaturake mangkene:

HA NA DHA GA LA

Ana dhagelan. Dhagelan lumrahe ana ing panggung tontonan. Ing panggung kethoprak, sandiwara, banyolan panakawan ing pawayangan lan sapanunggalane. Nanging uga ana sing ngarani yen lumahing jagad iki, mujudake panggung dhagelan. Ing endi-endi ana dhagelan. Ing kalangan legislatif, eksekutif, yudikatif, bank, BUMN, proyek, lan liya-liyane ora sepi dhagelan.

Dhagelan ing panggung tontonan bisa dadi panglipur, bisa gawe guyu kepingkel-pingkel. Nanging dhagelan ing papan-papan saliyane panggung kasebut ing ngarep malah agawe mangkel, anyel. Gawe rugine negara, gawe kasangsarane rakyat.

YA NGA MA CA THA

Yen ngomong cetha. Omongane gampang ditampa. Sing ngrungokake lan sing krungu bisa kepencut karo omongane dhagelan sing pinter mikat ati. Sumpah lan janji-janjine kaya tenan-tenana. Nanging kabeh mau mung lelamisan kanggo nggayuh tujuan sing mung kanggo kepentingane dhiri pribadi, kulawarga, lan golongane. Bareng wis kelakon gegayuhane, lali (nglali) karo omongane, karo sumpah jabatane, cidra ing ubaya, ora bawa laksana, ora netepi pangandika.

RA BA TA KA SA

Rebutan kursi. Kursi ing pangreten iki nunggal surasa karo kalungguhan utawa jabatan. Ana sing ngarani tahta. Kursi sing nekakake rejeki. Tumrap saperangan wong sing ngaku dadi pemimpin, kursi mono ana sing ora dianggo ngentas kasangsarane rakyat, nanging kanggo numpuk donya brana. Tahta lan harta tumrap pemimpin-pemimpin sing lali marang Pangerane, sing lali karo sing mesthine dipimpin, malah disalahgunakake kanggo ngumbar angkara murka nggandheng wanita liya (dudu bojone). Dene para kawula, embuh masa bodhoa, sing penting bisa terus nglungguhi kursi empuk numpuk bandha.

Apa ngene iki sing diarani jaman Satriya Piningit, lire watak satriya ora ketara (piningit) dene watak danawa angkara murka diumbar ndadra? Padha rebutan kursi, rebutan kalungguhan, rebutan rejeki. Kapan jumedhule Satriya Piningit mbrastha angkara murka, pancen isih dadi kekerane Gusti Kang Maha Kawasa. Mangkono uga Ratu Adil durung jumedhul, sing ana malah ratu-ratu (para pemimpin) sing diadili marga nyalahgunakake jabatane sarana KKN (Korupsi, Kolusi, Nepotisme).

NYA WA DA JA PA

Nyawa dijupuk. Supaya bisa lan tansah bisa nglungguhi kursi jabatan, maneka cara ditindakake. Kasar-alus dilakoni. Sing sajak bisa dadi pepalang, disingkirake. Kanca bisa dadi satru. Yen dianggep perlu ora wigah-wigih gawe paeka utawa fitnah, gawe pepati ndhisiki kersane Pangeran.

Mangkono mau surasane “abjad” Aksara Jawa Dhagelan othak-athike penulis. Surasa kasebut isih bisa diudhal nganti ngandhar-andhar angendukur. Sanajan mung reringkesan, penulis precaya, para maos wis bisa nanggapi.

Kaya kang wis katur ing ngarep “abjad” dhagelan kasebut ora kanggo ada-ada ngruwat abjad ha-na-ca-ra-ka. Dene gagasan ngruwat abjad sing cundhuk karo donyaning pendidikan, sing nduweni daya panjurung (motivatif), daya panggulawenthah (edukatif), lan daya panggrengseng semangat (spirit) ing alam Indonesia Membangun, bakal kaaturake ing papan lan kalodhangan candhake.

Ature: M. Soemarsono