Surasa Piwulangan

Guneman Kanthi Unggah-ungguh Basa

dening : amalina 

Ana wewengkon bebrayan Jawa wis kawentar luhuring tata karma mangkono uga ing bab basa Jawa. Basa Jawa uga duweni tata karma kang diarani “ unggah-ungguh basa utawa undha usuking basa. Ing jaman saiki undha usuk kaperang dadi loro, yaiku basa ngoko lan basa karma. Basa ngoko kapernag dadi ngoko lugu lan ngoko alus dene basa karma kaperang dadi karma lugu lan karma alus.

1.      Basa Ngoko Lugu

Wujude : tembung ngoko kabeh

Gunane :

A.    Wong tuwa marang anake/wong enom

B.     Wong kang wis rumaket srawunge

C.     Marang sapadha-padha, kanca

D.    Pemimpin marang andhahane

E.     Guru marang muride

2.      Basa Ngoko Alus

Wujude : tembunge ngoko kacampur karma, sing dikramakake puruse ( sesulih wong : aku, kowe, dheweke) lan tembunge kriya/tanduk.

Gunane :

a.       Wong tuwa marang womg enom sing luwih dhuwur pangkate.

b.      Wong sing rumaket srawunge, nanging padha dene  kepengin ngajeni marang sing diajak guneman.

Sesebutan kowe lumrah digunakake yen kaprenah tuwa, kowe dadi panjenengan, yen kaprenah enom kowe dadi sliramu, kene slira .

3.      Krama

Wujude : kabeh tembunge nganggo basa karma.

Gunane :

a.       Murid marang gunane

b.      Wong enom marang wong tuwa.

c.       Pawongan kang duning tepang.

4.      Basa Krama Inggil

Wujude : tembung- tembung  krama lan karma inggil, tembunge krama tumrap awake dhewe tembunge karma inggil tumrap kang diajak guneman.